EDONOR EZIN DA IRAKASLE IZAN

"Como en la viña del señor" izeneko testua Xavier Besalú, Gironako Unibertsitateko irakasleak idatzitakoa da, eta Cuadernos de Pedagogian argitaratu zen 2016ean. Testu honetan, irakasleen konpetentziei buruz hitz egiten da, baita irakasle on bat definitzen duten gaitasun eta txar bat bereizten dutenari buruz. Xavier Besaú irakasleak, Célestin Freinet pedagogo eta irakaslearen, eta Dewey, filosofo, pedagogo eta psikologoaren hitzak erabiltzen ditu testuan bere ideiak indartzeko. Gainera Xavierrek eskola publikoko zenbait irakasleri galdera batzuk egiten dizkie haien iritzi eta esperientziak jasotzeko. Irakasle horiek Anna, Bet, Cati, Saida eta Tatiana dira esaterako.

Hasteko, Xavierren hitzetan: "mundu guztiak ez du lanbide honetarako balio". Baina, zergatik? Egia da edonor ez dela irakasle izateko gai. Gure gizartean irakasle izateari ez zaio garrantzirik ematen, eta gehienok lanbide hau gutxiesten dute, baina irakaslea izateak ardura eta errespontsabilitate asko dakartza eta horregatik gehiago balioetsi behar da. Jendeak uste du magisteritzako gradua edonorentzat egina dagoela, erreza dela eta bertan esfortzu gutxi egin behar dela, baina ez da egia. Esan bezala, irakasle izateak ardura dakar, haur askorekin lan egin behar delako eta haien bidelagun bilakatu. Gainera, Haur Hezkuntza umeek hezkuntzarekin duten lehen harreman edo lotura da. Horregatik, lanbidea gustatzea eta bokazioa izatea guztiz oinarrizkoak dira, eta horrela lana ilusioz egingo da. Bestalde, lanbidea gustukoa ez bada hobe da irakasle ez bilakatzea. Izan ere, lana aspergarria bilakatuko da eta gogo gabe egingo da, haurrei ere asperdura eta gogo falta hau transmitituz. Ezinbestekoa da haurrak ikaskuntza arloan motibatzea, gustura sentitu daitezen, eta konfiantza, errespetua eta beste hainbat balore sustatzea. Gainera, irakasle ona izateko pentsamolde ireki eta kritikoa izan behar da, haurrengan dibertsitatea bultzatzeko. Izan ere haur txiki horiek haien nortasunak garatzen ari dira.

Hausnarketarekin jarraitzeko, aipatzekoak dira eskola publikoko irakasleen iritzi, ezagutza eta esperientziak. Xavier Besalúk galdetzen die ea nolakoak diren haiek irakaskuntzan eta ea zer den haientzat irakasle on bat izatea. Erantzuna emateko 5 gai jorratzen dira. Lehenik eta behin, haien buruarekiko duten jarrera aipatzen da. Diotenez, arduratsuak eta zorrotzak dira haien lanarekin eta ilusioz egiten dute. Gainera formakuntza ona dute, prest daude gauza berriak ikasteko, kritikak jasotzeko eta  irekiak daude gauza berrietara. Bigarrenik, ikasleak aipatuz, haienganako duten jarrera maitasun eta errespetuzkoa da. Behatu egiten dituzte haien interesak ikusteko eta behar dutenean laguntza eskaintzeko. Baita haien autonomia bultzatu, dibertsitatea bermatu eta lan erritmoak errespetatu. Ez dute inoiz amore ematen. Hirugarrenik, familiei buruz hitz egiten dute. Eskolako ekintzetan parte hartzera animatzen dituzte eta erlazio ona mantentzen dute haiekin konfiantza sortuz. Gainera haien errealitate eta bizitzeko modua ezagutzen ahalegintzen dira. Laugarrenik, ikastetxeari dagokionez, proiektu baten parte sentitzen dira eskolan zein eskolatik kanpo giro atsegina sortuz, hobetzen saiatuz, eta lankide guztiekin ondo moldatuz. Bostgarren eta azkenik, komunitatea aipatzen da. Elkarteekin elkarlanean aritzeaz gain ikasleek haien hiria ezagutzen ahalegintzen dira, baita hiriko zerbitzuak, eta eskolatik kanpoko jendea ikastetxean sartzera gonbidatzen dute.

Ildo beretik jarraituz, esaldi hau aipatzekoa da: "irakaslearen papera laguntzen duen gizakiarena da, Ez izan beldurrik umeei laguntzeko" (Célestin Freinet, 1969). Argi dago irakaslearen papera bidelaguna izatea dela. Irakaslea ez da haurra baino gehiago, eta prest egon behar da haurrei laguntza eskaintzeko behar dutenean. Educere  ereduak adierazten duen moduan, haurrak hezitzailearen estimulazioa jasoko du, eta hezigaiak berak garatuko du bere ikaskuntza prozesua. Izan ere, irakaskuntza norberaren barruko motibaziotik sortzen dena da. Gainera oso garrantzitsua da haur bakoitzari behar duen denbora ematea, eta bere lan erritmoa errespetatzea, izan ere haur bakoitza ezberdina da. Bestalde, haurren autonomia landu beharra dago, deskubritzeko eta esploratzeko denbora emanez.

Testuan adierazten den bezala, hezkuntza, eskaera eta lan indibiduala eskatzen dituen lan kolektiboa da. Lehen gertatzen ez zen bezala, gaur egun ikastetxeek auzo eta familiekin erlazioa dute eta haiekin kolaboratu eta elkarlanean ibiltzen dira. Izan ere, guztiz garrantzitsua da irakasleek haien ikasle eta familien errealitateak ezagutzea, eta beraiekin uneoro harremanetan egotea edozein momentutan laguntza behar badute. Horregatik ikastetxe, familien, zein auzoen arteko elkarlana egotea benetan aberasgarria da, eta komunitatean konfiantza sustatzea gertutasuna sentitzeko. 

Bukatzeko eta jorratutako gaia laburbilduz, lehen aipatu bezala edonor ez dago irakasle izateko prest. Irakasle lanbiderako prestakuntza egokia izatea ezinbestekoa da, eta mundu guztiak lan erreza dela pentsatzen duen arren okertuta daude. Irakasle ona izateko hainbat gaitasun, perfil eta konpetentzia izan behar dira, lana gustukoa izan eta motibatuta egon. Lehen esan bezala, profesio hau gutxietsi egite da bizi garen gizartean. Baina, garrantzi gehiago izan behar luke, irakasleek hezten dituzten haurrak gizartearen etorkizuna izango direlako.

Zitak gaztelaniatik euskerara hitzez-hitz itzuliak. 

Bibliografia

Besalú X. Como en la viña del señor. Cuadernos de pedagogía, 469, 70-72